Δεν επεξηγείται στο υπόμνημα από τον Πανίκο Δημητριάδη, τι περιλαμβάνει ο όρος «εξυγίανση» και όπως φαίνεται, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν είχε αντιληφθεί ή δεν είχε ενημερωθεί ότι στην πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για την ανάκαμψη και την εξυγίανση πιστωτικών ιδρυμάτων, για την οποία διατύπωσε γνώμη η ΕΚΤ στις 29 Νοεμβρίου του 2012, περιλαμβανόταν η διάσωση με ίδια μέσα.
Στη γνωματευση της επι της προτάσεως οδηγίας, η ΕΚΤ αναφέρει ότι είναι καίριας σημασίας η ανάπτυξη κοινών εργαλίων υποστήρικης για τη διαχείρηση της πτώχευσης των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπως είναι τα σχέδια ανάκαμψης και εξυγίανσης, η μεταβατική τράπεζα, η διάσωση με ίδια μέσα, η πώληση δραστηριοτήτων και ο διαχωρισμός περιουσιακών στοιχείων.
Ο Διοικητής της ΚΤΚ σε ανακοίνωση του αναφέρει ότι πληροφορήθηκε για τις συζητήσεις του Eurogroup την Τετάρτη, 6 Μαρτίου 2013, δύο μέρες αφότου κατέθεσε ενώπιον του Προέδρου το υπόμνημα, οπότε και ενημέρωσε τηλεφωνικώς τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον πληροφόρησε για το ενδεχόμενο συμμετοχής των καταθετών στο πρόγραμμα διάσωσης της Κύπρου. Επαναλαμβάνεται ωστόσο ότι στη διαδικασία εξυγίανσης στην οποία αναφέρεται ο Διοικητής στο υπόμνημα, περιλαμβάνεται και το ενδεχόμενο κουρέματος.
Η διαδικασία εξυγίανσης, σύμφωνα με άρθρο 7 του Νόμου περί εξυγίανσης που ψηφίστηκε στις 22 Μαρτίου περιλαμβάνει 5 μέτρα:
α) Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου από ιδιωτικές πηγές
β)Πώληση εργασιών
γ)Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων, δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων σε ενδιάμεση τράπεζα
δ) Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων και δικαιωμάτων σε εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων
ε) Διάσωση με ίδια μέσα (κούρεμα/bail in)
Μέτρο α – Δεν εφαρμόστηκε
Αύξηση μετοχικού κεφαλαίου από ιδιωτικές πηγές
Το καλοκαίρι του 2012 ο Μιχάλης Σαρρής ως Πρόεδρος της Λαϊκής Τράπεζας επιχείρησε να εξασφαλίσει κεφάλαια για χρηματοδότηση από ιδιωτικές πηγές, ενέργεια που δεν απέφερε καρπούς.
Μέτρο β΄ - Εφαρμόστηκε
Πώληση εργασιών
Στο υπόμνημα Δημητριάδη προς Αναστασιάδη φαίνεται ότι "στρατηγική της Κεντρικής Τράπεζας ήταν η σμίκρυνση να προέλθει κυρίως από την πώληση των εργασιών εξωτερικού και οι εργασίες στην Κύπρο να επηρεαστούν όσο το δυνατό λιγότερο με στόχο την προστασία της οικονομίας της Κύπρου".
Μέτρο γ και δ – Δεν εφαρμόστηκαν
Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων, δικαιωμάτων ή υποχρεώσεων σε ενδιάμεση τράπεζα
Μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων και δικαιωμάτων σε εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων
Μέτρο ε- Εφαρμόστηκε
Διάσωση με ίδια μέσα (bail in/ κούρεμα καταθέσεων)
To μοντέλο εξυγίανσης της κυπριακής οικονομίας
Σημειώνεται ότι το άρθρο 7 του Νόμου περί εξυγίανσης που ψηφίστηκε τελικά στις 22 Μαρτίου 2013, καθορίζει ότι τα 5 μέτρα εξυγίανσης μπορούν να ληφθούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό. Ουσιαστικά επιτεύχθηκε ένας συνδυασμός μέτρων που περιλαμβάνει το μέτρο της πώλησης των υποκαταστημάτων και το μέτρο της διάσωσης με ίδια μέσα (bail in/ κούρεμα καταθέσεων).
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με πληροφορίες, τo υπόμνημα έχει κατατεθεί και ενώπιον της ερευνητικής επιτροπης.
Απόσπασμα από το υπόμνημα
4. Ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα
Η θέση της ΚΤΚ αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι ότι αυτή θα πρέπει να γίνει, το συντομότερο δυνατό, για να ανατρέψει την αρνητική τους πορεία. Λαμβάνοντας υπόψη τις συντηρητικές παραδοχές του ακραίου σεναρίου, η ΚΤΚ υποστηρίζει ότι η άμεση ανακεφαλαιοποίηση θα πρέπει να γίνει χρησιμοποιώντας το βασικό σενάριο και το υπόλοιπο ποσό να εγκριθεί ως όριο πιστοδότησης το οποίο να χρησιμοποιηθεί, εάν και εφόσον οι τράπεζες το χρειαστούν. Με αυτό τον τρόπο, το κράτος δεν θα επιβαρυνθεί με τον επιπρόσθετο δανεισμό προτού αυτός καταστεί αναγκαίος ενώ, παράλληλα, θα δοθεί ο χρόνος στις τράπεζες να προβούν σε ενέργειες οι οποίες θα τους μειώσουν τις κεφαλαιακές τους απαιτήσεις π.χ. απομόχλευση μέσω πώλησης θυγατρικών στο εξωτερικό. Όπως προβλέπεται στο προκαταρκτικό ΜΣ, προτού επιτραπεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αυτές θα πρέπει να υποβάλουν σχέδια αναδιάρθρωσης τα οποία θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους και θα πρέπει να προβλέπουν και τη σμίκρυνση των εργασιών (απομόχλευση) τους κατά τρόπο ανάλογο με το ύψος της κρατικής στήριξης που θα πάρουν. Το προκαταρκτικό ΜΣ καθορίζει ότι τράπεζες που δεν είναι βιώσιμες θα πρέπει να ενταχθούν σε διαδικασία εξυγίανσης. Λόγω του υπερβολικά μεγάλου μεγέθους του τραπεζικού τομέα της Κύπρου (σχεδόν εννέα φορές το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας), η Τρόικα απαιτεί τη λήψη μέτρων σημαντικής σμίκρυνσής του. Ο στόχος του μελλοντικού μεγέθους του τραπεζικού τομέα καθώς και ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης της σμίκρυνσης του θα πρέπει να συζητηθούν και να συμφωνηθούν με την Τρόικα. Η στρατηγική που η ΚΤΚ προτίθεται να ακολουθήσει είναι η σμίκρυνση να προέλθει κυρίως από την πώληση των εργασιών εξωτερικού και οι εργασίες στην Κύπρο να επηρεαστούν όσο το δυνατό λιγότερο με στόχο την προστασία της οικονομίας της Κύπρου. Eπίσης, η ΚΤΚ θα επιδιώξει με την Τρόικα να δοθεί ικανοποιητικός χρόνος για την πώληση των εργασιών εξωτερικού ούτως ώστε να εξασφαλιστούν καλύτερες τιμές πώλησης και να περιοριστούν οι ζημιές των τραπεζών.
AΥΤΟΥΣΙΟ ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ1. Πρόνοιες του προκαταρκτικού Mνημονίου Συναντίληψης
Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (“ΚΤΚ”) στοχεύει στην ανακεφαλοποίηση, αναδιάρθρωση και εξυγίανση του τραπεζικού τομέα ούτως ώστε αυτός να καταστεί πιo υγιής, εύρωστος και με επαρκή επίπεδα ρευστότητας ώστε να στηρίξει την ανάκαμψη και ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας. Το Μνημόνιο Συναντίληψης («ΜΣ»), όπως αυτό συμφωνήθηκε με την Τρόικα τον περασμένο Νοέμβριο, βοηθά στην ενδυνάμωση του εποπτικού και κανονιστικού πλαισίου που διέπει τις τράπεζες και την επίτευξη του πιο πάνω στόχου. Τέτοιες πρόνοιες είναι οι ακόλουθες:
• Στενότερη παρακολούθηση των κεφαλαιακών και ρευστοτικών αναγκών καθώς και προγραμματισμού των τραπεζών και δυνατότητα έγκαιρης και αποτελεσματικής παρέμβασης της ΚΤΚ για αποτροπή δημιουργίας ανεπιθύμητων καταστάσεων (π.χ. έλλειψη ρευστότητας και κεφαλαίων).
• Εισαγωγή υψηλότερων απαιτήσεων για τη ρευστότητα που προέρχεται από καταθέσεις μη κατοίκων Κύπρου, οι οποίες εξ ορισμού θεωρούνται λιγότερο σταθερές από τις καταθέσεις κατοίκων Κύπρου, ώστε να διασφαλιστεί η προστασία του τραπεζικού συστήματος. Τονίζεται ότι η εν λόγω πρόνοια, κατόπιν επιμονής της ΚΤΚ, θα τεθεί σε εφαρμογή μετά τον Ιούνιο του 2015, ούτως ώστε να αποφευχθεί ο στραγγαλισμός της αγοράς και της οικονομίας (credit crunch).
• Ενίσχυση της εσωτερικής διακυβέρνησης και διοίκησης των τραπεζών. Η πλειοψηφία των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των τραπεζών θα είναι ανεξάρτητοι μη εκτελεστικοί (σήμερα είναι μειοψηφία με ελάχιστο αριθμό δύο ανεξάρτητων συμβούλων). Θα απαγορευτεί η χορήγηση δανείων από τράπεζες στα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη των Δ.Σ. και τα συνδεδεμένα με αυτούς πρόσωπα. Τα εκτελεστικά και μη-ανεξάρτητα μέλη των Δ.Σ. θα μπορούν να δανείζονται από την τράπεζα με ανώτατο όριο ένα μικρό ποσό που θα καθοριστεί από την ΚΤΚ αποκλειστικά για κάλυψη προσωπικών αναγκών (π.χ. μικρό παρατράβηγμα, πιστωτική κάρτα) με τους ίδιους όρους που ισχύουν για πελατειακά δάνεια. Θα αντικατασταθούν όλα τα υφιστάμενα μέλη Δ.Σ. τραπεζών που έχουν δάνεια τα οποία παρουσιάζουν καθυστερήσεις.
• Ο ελάχιστος δείκτης βασικών πρωτοβάθμιων κεφαλαίων (Core Tier I) καθορίστηκε στο 9% των σταθμισμένων στοιχείων ενεργητικού των τραπεζών. Η Τρόικα είχε αρχικά ζητήσει το εν λόγω ποσοστό να φτάσει στο 10% το οποίο θα συνεπάγετο επιπρόσθετα κεφάλαια από κρατική στήριξη ύψους €600 εκ. Σημειώνεται ότι το εν λόγω ποσοστό έχει ήδη καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Εποπτική Αρχή (European Banking Authority) ως το ελάχιστο που πρέπει να διατηρούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες.
• Δημιουργία από την ΚΤΚ κεντρικού μητρώου πιστωτικού κινδύνου (credit register) στο οποίο θα τηρούνται στοιχεία για όλα τα δάνεια/χορηγήσεις των πελατών τραπεζών/Συνεργατικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων («ΣΠΙ»). (Στο εν λόγω μητρώο θα έχουν πρόσβαση όλες οι τράπεζες/ΣΠΙ για σκοπούς αξιολόγησης της φερεγγυότητας και ικανότητας αποπληρωμής των προσώπων που αιτούνται δανείων. Με τη λειτουργία του εν λόγω μητρώου θα προστατεύονται τόσο οι τράπεζες από τη χορήγηση δανείων σε πρόσωπα αμφιβόλου φερεγγυότητας και ικανότητας αποπληρωμής όσο και το κοινό από υπερβολικό δανεισμό τον οποίο ακολούθως αδυνατεί να εξοφλήσει με όλες τις αρνητικές, κοινωνικές προεκτάσεις (π.χ. νομικά μέτρα τραπεζών εναντίον του δανειολήπτη, των εγγυητών και εκποίηση εξασφάλισης). Συνεπώς, το εν λόγω εργαλείο μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή των σημερινών φαινομένων υπερδανεισμού των κυπριακών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
• Ανάληψης της εποπτείας των ΣΠΙ από την ΚΤΚ με βάση παρόμοια εποπτικά μοντέλα που λειτουργούν με επιτυχία σε άλλες χώρες μέλη της ΕΕ. Το συνεργατικό πιστωτικό κίνημα θα διατηρήσει το σημερινό του χαρακτήρα που βασίζεται στις συνεργατικές αρχές, ενώ η αποστολή του θα ενισχυθεί και ενδυναμωθεί μέσω συγχωνεύσεων και αναδιαρθρώσεων υφισταμένων ΣΠΙ. Ενισχύεται ο ρόλος της Συνεργατικής Κεντρικής Τράπεζας η οποία θα αναλάβει την πρωτοβάθμια εποπτεία των ΣΠΙ με τη σύσταση Εποπτικού Συμβουλίου το οποίο θα αποτελείται από μη εκτελεστικά ανεξάρτητα μέλη με εποπτικές και ρυθμιστικές αρμοδιότητες και εξουσίες που θα του εκχωρηθούν από την ΚΤΚ.
• Αλλαγή στον ορισμό των μη εξυπηρετούμενων δανείων ούτως ώστε αυτή να συνάδει με τα διεθνή πρότυπα. Τονίζεται ότι η εν λόγω αλλαγή ποσώς δεν επηρεάζει το ελάχιστο ύψος των απαιτούμενων κεφαλαίων των τραπεζών.
• Θέσπιση νομοθεσίας για την ανάκαμψη και εξυγίανση των τραπεζών. Η ΚΤΚ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, έχει ολοκληρώσει σχετική δέσμη νομοθεσιών και κανονισμών μετά από διαβούλευση με την Τρόικα που αναμένεται σύντομα να κατατεθεί από το Υπουργείο Οικονομικών στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση.
Αναφορικά με τα θέματα της εποπτείας των ΣΠΙ, της εκποίησης υποθηκευμένων ακινήτων, ιδιαίτερα κατοικιών για ιδιοκατοίκηση, από τις τράπεζες καθώς και της υποχρεωτικής μετατροπής σε μετοχές, επαναγοράς ή διαγραφής μέρους της αξίας των μη μετατρέψιμων αξιογράφων που κατέχονται από ιδιώτες επενδυτές, η ΚΤΚ θεωρεί ότι αυτά απαιτούν κατ' εξοχήν πολιτικό χειρισμό από την κυβέρνηση και τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
2. Διαγνωστικός έλεγχος από τον οίκο PIMCO
Η διενέργεια του διαγνωστικού ελέγχου από ανεξάρτητο διεθνή οίκο αποτελεί απαίτηση του προκαταρκτικού ΜΣ που έχει συμφωνηθεί με την Τρόικα και αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, αφού μέσω της διαδικασίας αυτής θα καθοριστούν οι κεφαλαιακές τους ανάγκες. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών έχει στόχο την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα.
Η επίβλεψη της διεξαγωγής και ολοκλήρωσης του διαγνωστικού ελέγχου ανατέθηκε σε δεκαμελή Συντονιστική Επιτροπή («ΣΕ») στην οποία συμμετείχαν εκπρόσωποι της ΚΤΚ, του Υπουργείου Οικονομικών, της Υπηρεσίας Εποπτείας Συνεργατικών Εταιρειών, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας («ΕΚΤ»), του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης, της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ως παρατηρητές. Η ΣΕ συμφώνησε τους όρους εντολής για το διαγνωστικό έλεγχο οι οποίοι βασίστηκαν στους όρους εντολής παρόμοιων ελέγχων που διενήργησαν άλλες χώρες.
Οι όροι εντολής στάληκαν σε πέντε διεθνείς οίκους που κατ’ αρχήν επιλέγηκαν από τη ΣΕ, με βάση την εμπειρία τους στον τομέα αυτό. Τέσσερις από τους πέντε οίκους εξέφρασαν ενδιαφέρον για την ανάληψη του έργου και προσκλήθηκαν σε παρουσίαση/συνέντευξη με τη ΣΕ. Οι οίκοι αξιολογήθηκαν στη βάση συγκεκριμένων παραμέτρων που είχε καταρτίσει η ΣΕ και αποσκοπούσαν στην επιλογή του καταλληλότερου οίκου. Από την αξιολόγηση αυτή προέκυψε ότι η εταιρεία PIMCO ήταν η προτιμητέα επιλογή της πλειοψηφίας των μελών της ΣΕ.
Η ΣΕ κατάρτισε τα μακροοικονομικά σενάρια τα οποία δόθηκαν στη PIMCO για να χρησιμοποιηθούν για τον υπολογισμό των αναμενόμενων κεφαλαιακών αναγκών της κάθε τράπεζας εντός των τριών ετών που είχαν καθοριστεί ως ο χρονικός ορίζοντας για την άσκηση προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων. Καθορίστηκαν δύο σενάρια, το βασικό και το ακραίο. Το βασικό σενάριο αντιπροσωπεύει τις προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας ενώ το ακραίο σενάριο προβλέπει χειρότερη πορεία της οικονομίας. Η PIMCO αφού ανάλυσε τα στοιχεία που πήρε από τις τράπεζες, σχεδίασε τα μοντέλα της τα οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπουν την εξέλιξη των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.
Οι παράμετροι που λήφθηκαν υπόψη για τον υπολογισμό της πιθανότητας αθέτησης (probability of default) εξηγήθηκαν από την PIMCO τόσο στη ΣΕ όσο και στις τράπεζες. Οι παράμετροι αυτές περιλαμβάνουν το ύψος της ανεργίας, την εξέλιξη του ΑΕΠ, το ύψος των επιτοκίων, το ύψος του δανεισμού του πελάτη και την συμπεριφορά των λογαριασμών του πελάτη στο παρελθόν. Οι δύο τελευταίοι παράμετροι φαίνεται να είναι σημαντικοί στο ύψος της πιθανότητας αθέτησης. Το γεγονός ότι μεγάλο ποσοστό πελατών είναι υπερδανεισμένοι σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ακόμη και σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων ήταν ψηλός, συνέτειναν στον υπολογισμό ψηλής πιθανότητας αθέτησης και σε προβλεπόμενους ψηλούς δείκτες μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.
Για τις υφιστάμενες μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις και τις χορηγήσεις που θα καταστούν μη εξυπηρετούμενες εντός του χρονικού ορίζοντα της άσκησης, η PIMCO υπολόγισε το ύψος της ζημιάς που θα υποστεί η τράπεζα αφού έλαβε υπόψη της τις εξασφαλίσεις που κατέχει η τράπεζα για τον κάθε πελάτη. Σημειώνεται ότι το μοντέλο της PIMCO κατέδειξε ότι σημαντικό μέρος των χορηγήσεων που χαρακτηρίζονται ως μη εξυπηρετούμενες, τελικά εξοφλούνται πλήρως και η τράπεζα δεν έχει ζημιά και για αυτές τις χορηγήσεις η PIMCO δεν έχει υπολογίσει επιπρόσθετα κεφάλαια.
Για τις υπόλοιπες χορηγήσεις που είναι ή θα καταστούν μη εξυπηρετούμενες και δεν θα εξοφληθούν πλήρως, η ζημιά υπολογίστηκε στη βάση της υπόθεσης ότι οι υποθήκες θα εκποιηθούν σε πέντε χρόνια στη προβλεπόμενη τιμή του ακινήτου κατά την χρονική στιγμή της πώλησης. Από την προβλεπόμενη τιμή η PIMCO αφαίρεσε ποσοστό 25% που αφορά το γεγονός ότι τα ακίνητα θα πωληθούν σε διαδικασία καταναγκαστικής πώλησης και το ποσό είσπραξης προεξοφλήθηκε με το επιτόκιο του δανείου για να υπολογιστεί η σημερινή αξία του ποσού είσπραξης. Η διαφορά μεταξύ του ποσού του κάθε δανείου και της σημερινής αξίας του ποσού είσπραξης από την εκποίηση των υποθηκευμένων ακινήτων αντιπροσωπεύει τη ζημιά που θα υποστεί η τράπεζα και η οποία έχει υπολογιστεί στα κεφάλαια που θα χρειαστεί.
Η ΕΚΤ διεξήγαγε ένα ενδελεχή έλεγχο των υπολογισμών της PIMCO με σκοπό να βεβαιωθεί ότι η μεθοδολογία που εφάρμοσε ήταν ορθή, επαρκώς συντηρητική και κατέληγε σε σωστούς υπολογισμούς. Τόσο η ΕΚΤ όσο και τα υπόλοιπα μέλη της ΣΕ που εκπροσωπούν τους διεθνείς οργανισμούς θεωρούν τα αποτελέσματα του διαγνωστικού ελέγχου ορθά και τα υιοθετούν. Η ΚΤΚ και τα υπόλοιπα μέλη της ΣΕ που εκπροσωπούν τις Κυπριακές Αρχές έχουν διαφωνήσει με συγκεκριμένες πτυχές της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε για τον υπολογισμό της ζημιάς για τις μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις τις οποίες θεωρούν ως υπέρμετρα συντηρητικές και έθεσαν τις απόψεις τους, έγκαιρα, γραπτώς προς τη PIMCO και τα υπόλοιπα μέλη της ΣΕ. Τα μέλη της ΣΕ που εκπροσωπούν τους διεθνείς οργανισμούς δεν συμμερίζονται την άποψη αυτή και θεωρούν ότι τα κεφαλαιακά ελλείμματα που έχει υπολογίσει η PIMCO είναι τα ελάχιστα που μπορούν να αποδεχτούν ενώ εξέφρασαν την άποψη ότι θα μπορούσαν να είναι και ψηλότερα.
Σημειώνεται ότι η όλη συζήτηση που γίνεται δημόσια ότι αν επιλεγόταν ο οίκος BlackRock, αντί της PIMCO, το ποσό των κεφαλαίων που χρειάζονται οι τράπεζες θα ήταν μικρότερο είναι άτοπη και δεν ευσταθεί. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι επιλεγόταν η BlackRock και υπολόγιζε μικρότερο ποσό κεφαλαίων, τα μέλη της ΣΕ που εκπροσωπούν τους διεθνείς οργανισμούς θα επέμεναν ότι η μεθοδολογία της δεν ήταν αρκούντως συντηρητική και θα απαιτούσαν αναθεώρηση της αφού, όπως αναφέρεται και πιο πάνω, θεωρούν ότι το ποσό της PIMCO είναι το ελάχιστο που μπορούν να αποδεχτούν.
Σε ότι αφορά το βασικό μακροοικονομικό σενάριο που έχει δοθεί στη PIMCO αυτό καταρτίστηκε στη βάση των προβλέψεων για την κυπριακή οικονομία που υπήρχαν κατά τη χρονική στιγμή που έπρεπε να δοθεί το σενάριο αυτό στη PIMCO. Στο σενάριο περιλαμβάνονται, εκτός από τις προβλέψεις για την εξέλιξη του ΑΕΠ, της ανεργίας, του πληθωρισμού, των αποδόσεων των Κυπριακών ομολόγων και των επιτοκίων, προβλέψεις για τις τιμές των οικιστικών ακινήτων (σωρευτική μείωση 14,1% για την τριετία Ιούνιος 2012-Ιούνιος 2015).
Λαμβάνοντας υπόψη την ύφεση που προβλέπεται στην οικονομία, το ποσοστό μείωσης των οικιστικών μονάδων που δόθηκε στη PIMCO δεν θεωρείται υπερβολικό. Σημειώνεται ότι μετά την τελευταία επίσκεψη της Τρόικας το Νοέμβριο 2012 και τα επιπρόσθετα μέτρα λιτότητας που έχουν συμφωνηθεί, οι προβλέψεις για την Κυπριακή οικονομία όπως έχουν συμφωνηθεί με την Τρόικα είναι ελαφρώς χειρότερες από το βασικό σενάριο που έχει δοθεί στη PIMCO. Όσον αφορά το ακραίο μακροοικονομικό σενάριο, με βάση την διεθνή πρακτική για τις ασκήσεις προσομοίωσης, αυτό πρέπει να σχεδιάζεται κατά τρόπο που να έχει μικρή πιθανότητα πραγματοποίησης.
Με αυτό το κριτήριο, η εξέλιξη του ΑΕΠ κάτω από το ακραίο σενάριο υπολογίστηκε σε -5,2% για το 2013, -2,3% για το 2014 και μηδέν για το 2015 σε σύγκριση με -3%, -0,6% και +0,8% αντίστοιχα για το βασικό σενάριο. Η ανεργία υπολογίστηκε κάτω από το ακραίο σενάριο σε 13,8%, 14,6% και 14,5% για το 2013, 2014 και 2015 αντίστοιχα σε σύγκριση με 13,2%, 13,5% και 13% που υπολογίστηκε για το βασικό σενάριο. Επισημαίνεται ότι, δυστυχώς, η ανεργία σήμερα έχει ξεπεράσει ελαφρά τις προβλέψεις ακόμη και του ακραίου σεναρίου. Οι προβλέψεις για τις τιμές των οικιστικών ακινήτων κάτω από το ακραίο σενάριο υπολογίστηκαν με σωρευτική μείωση 25,2% για την τριετία Ιούνιος 2012-Ιούνιος 2015 και είναι απόρροια των υπόλοιπων μακροοικονομικών δεικτών που προβλέπονται στο ακραίο σενάριο.
3. Σημερινή κατάσταση του τραπεζικού τομέα
Το τραπεζικό σύστημα σήμερα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση με ραγδαίους ρυθμούς αύξησης των μη-εξυπηρετούμενων χορηγήσεων οι οποίες επιβαρύνουν την κερδοφορία τους, ανεπάρκεια κεφαλαίων και ρευστοτικές πιέσεις. Συγκεκριμένα, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων, περιλαμβανομένων και αυτών που είναι πλήρως καλυμμένες με εξασφαλίσεις, αυξήθηκε από 12,1% που ήταν στο τέλος του 2010 σε 25,4% στο τέλος του 2012 για τις εργασίες στην Κύπρο και για τις εργασίες στην Ελλάδα από 11,7% σε 41,5% κατά την ίδια περίοδο.
3. Σημερινή κατάσταση του τραπεζικού τομέα
Το τραπεζικό σύστημα σήμερα βρίσκεται σε πολύ δύσκολη κατάσταση με ραγδαίους ρυθμούς αύξησης των μη-εξυπηρετούμενων χορηγήσεων οι οποίες επιβαρύνουν την κερδοφορία τους, ανεπάρκεια κεφαλαίων και ρευστοτικές πιέσεις. Συγκεκριμένα, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων, περιλαμβανομένων και αυτών που είναι πλήρως καλυμμένες με εξασφαλίσεις, αυξήθηκε από 12,1% που ήταν στο τέλος του 2010 σε 25,4% στο τέλος του 2012 για τις εργασίες στην Κύπρο και για τις εργασίες στην Ελλάδα από 11,7% σε 41,5% κατά την ίδια περίοδο.
Ο συνολικός δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας για τις κυπριακές τράπεζες/ομίλους μειώθηκε από 11,9% που ήταν στο τέλος του 2010 σε 8,3% το Σεπτέμβρη του 2012 ενώ ο δείκτης βασικών πρωτοβάθμιων κεφαλαίων (core tier 1) μειώθηκε από 8,1% σε 5,5% την ίδια περίοδο. Οι μειώσεις αυτές θα ήταν μεγαλύτερες αν δεν γινόταν το Σεπτέμβρη 2012 η ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής Τράπεζας από το κράτος με €1,8 δις. Μεγάλο μέρος της μείωσης των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών προήλθε από τη ζημιά που υπέστησαν οι τράπεζες από το κούρεμα των Ελληνικών Κρατικών Ομολόγων («ΕΚΟ») στα οποία η Τράπεζα Κύπρου και η Λαϊκή Τράπεζα είχαν επενδύσει μεγάλα ποσά.
Τα τελευταία δύο χρόνια οι τράπεζες καταγράφουν ζημιές οι οποίες για το 2011 αφορούσαν κυρίως τη ζημιά από το κούρεμα των ΕΚΟ ενώ για το 2012 οφείλονται στις αυξημένες προβλέψεις λόγω της επιδείνωσης της ποιότητας των δανειακών χαρτοφυλακίων τους εν μέσω του δυσμενούς μακροοικονομικού περιβάλλοντος στις δύο κύριες χώρες δραστηριοποίησης τους.
Τα αποθέματα ρευστότητας των τραπεζών έχουν μειωθεί και, όπου έχουν εξαντληθεί, η ΚΤΚ έχει παραχωρήσει έκτακτη ρευστότητα (Emergency Liquidity Assistance) για κάλυψη των ρευστοτικών αναγκών (εκτενής περιγραφή στο κεφάλαιο 6 πιο κάτω). Οι λόγοι μείωσης των αποθεμάτων ρευστότητας είναι κυρίως η μείωση στην αξία των ρευστών διαθεσίμων (π.χ. Ελληνικά και Κυπριακά Κρατικά Ομόλογα), η μείωση που καταγράφεται στις καταθέσεις πελατών και η μείωση στις εισπράξεις από τις χορηγήσεις αφού αυξήθηκε το ποσοστό των πελατών που δεν τηρεί το καθορισμένο πρόγραμμα αποπληρωμής.
Τα πιο πάνω, σε συνδυασμό με τα διάφορα πρόσφατα δημοσιεύματα περί κουρέματος καταθέσεων, καθιστούν τις τράπεζες πολύ ευάλωτες και έχουν επηρεάσει αρνητικά την εμπιστοσύνη των καταθετών. Υπάρχουν έντονες φήμες ότι καταθέτες αποσύρουν τα χρήματά τους από το τραπεζικό σύστημα και τα φυλάγουν είτε σε τραπεζικές θυρίδες, είτε σε χρηματοκιβώτια στα σπίτια τους. Συνεπώς, επείγει η ανακεφαλαιοποίησή τους η οποία θα ανατρέψει την αρνητική τους πορεία.
4. Ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση του τραπεζικού τομέα
Η θέση της ΚΤΚ αναφορικά με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών είναι ότι αυτή θα πρέπει να γίνει, το συντομότερο δυνατό, για να ανατρέψει την αρνητική τους πορεία. Λαμβάνοντας υπόψη τις συντηρητικές παραδοχές του ακραίου σεναρίου, η ΚΤΚ υποστηρίζει ότι η άμεση ανακεφαλαιοποίηση θα πρέπει να γίνει χρησιμοποιώντας το βασικό σενάριο και το υπόλοιπο ποσό να εγκριθεί ως όριο πιστοδότησης το οποίο να χρησιμοποιηθεί, εάν και εφόσον οι τράπεζες το χρειαστούν. Με αυτό τον τρόπο, το κράτος δεν θα επιβαρυνθεί με τον επιπρόσθετο δανεισμό προτού αυτός καταστεί αναγκαίος ενώ, παράλληλα, θα δοθεί ο χρόνος στις τράπεζες να προβούν σε ενέργειες οι οποίες θα τους μειώσουν τις κεφαλαιακές τους απαιτήσεις π.χ. απομόχλευση μέσω πώλησης θυγατρικών στο εξωτερικό.
Όπως προβλέπεται στο προκαταρκτικό ΜΣ, προτού επιτραπεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αυτές θα πρέπει να υποβάλουν σχέδια αναδιάρθρωσης τα οποία θα διασφαλίζουν τη βιωσιμότητά τους και θα πρέπει να προβλέπουν και τη σμίκρυνση των εργασιών (απομόχλευση) τους κατά τρόπο ανάλογο με το ύψος της κρατικής στήριξης που θα πάρουν. Το προκαταρκτικό ΜΣ καθορίζει ότι τράπεζες που δεν είναι βιώσιμες θα πρέπει να ενταχθούν σε διαδικασία εξυγίανσης. Λόγω του υπερβολικά μεγάλου μεγέθους του τραπεζικού τομέα της Κύπρου (σχεδόν εννέα φορές το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της χώρας), η Τρόικα απαιτεί τη λήψη μέτρων σημαντικής σμίκρυνσής του. Ο στόχος του μελλοντικού μεγέθους του τραπεζικού τομέα καθώς και ο χρονικός ορίζοντας υλοποίησης της σμίκρυνσης του θα πρέπει να συζητηθούν και να συμφωνηθούν με την Τρόικα. Η στρατηγική που η ΚΤΚ προτίθεται να ακολουθήσει είναι η σμίκρυνση να προέλθει κυρίως από την πώληση των εργασιών εξωτερικού και οι εργασίες στην Κύπρο να επηρεαστούν όσο το δυνατό λιγότερο με στόχο την προστασία της οικονομίας της Κύπρου. Eπίσης, η ΚΤΚ θα επιδιώξει με την Τρόικα να δοθεί ικανοποιητικός χρόνος για την πώληση των εργασιών εξωτερικού ούτως ώστε να εξασφαλιστούν καλύτερες τιμές πώλησης και να περιοριστούν οι ζημιές των τραπεζών.
5. Αξιολόγηση των διαδικασιών και πρακτική εφαρμογή των διαδικασιών καταπολέμησης του ξεπλύματος παράνομου χρήματος
Σύμφωνα με το προσχέδιο των όρων εντολής που στάληκαν από το Υπουργείο Οικονομικών στην Τρόικα την 1η Μαρτίου 2013, ο πιο πάνω έλεγχος αναμένεται να διενεργηθεί από ιδιωτικό οίκο, ο οποίος θα επιλεγεί από την ΚΤΚ, σε συνεργασία με οργανισμούς (αναφέρεται ενδεικτικά η Επιτροπή Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης στην οποία η Κύπρος συμμετέχει) ή/και εμπειρογνώμονες (δεν διευκρινίζεται κατά πόσο αυτοί θα είναι από τον ιδιωτικό ή το δημόσιο τομέα). Ο έλεγχος αναμένεται να καλύψει όλα τα πιστωτικά ιδρύματα με καταθέσεις πέραν ενός ορίου το οποίο θα καθοριστεί και θα περιλαμβάνει εξέταση φακέλων πελατών, στοιχείων ταυτότητας πελατών, πελατειακών συναλλαγών και αλληλογραφίας με σκοπό τη διαπίστωση της αποτελεσματικότητας στην εφαρμογή των απαιτούμενων διαδικασιών ταυτοποίησης πελατών και τελικών πραγματικών δικαιούχων σύμφωνα με το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο στην Κύπρο (Νόμος για το ξέπλυμα παράνομου χρήματος και σχετικές Οδηγίες της ΚΤΚ).
Σημειώνεται ότι από επαφές που έχουν γίνει με τον εκτελεστικό γραμματέα της Επιτροπής Moneyval από την Προϊστάμενη της ΜΟΚΑΣ διαφάνηκε ότι η Επιτροπή Moneyval θα ήταν πρόθυμη να συμμετάσχει ή/και να ηγηθεί αξιολόγησης της Κύπρου στον τομέα του ξεπλύματος παράνομου χρήματος νοουμένου ότι αυτή θα γινόταν σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο («ΔΝΤ») κατόπιν πρόσκλησης του Eurogroup και της Κύπρου βάσει των διεθνών προτύπων και μεθοδολογίας η οποία δεν περιλαμβάνει πρόσβαση και εξέταση τραπεζικών λογαριασμών και προσωπικών δεδομένων. Από τις προκαταρκτικές επαφές που είχε η Μονάδα Καταπολέμησης Αδικημάτων Συγκάλυψης («ΜΟΚΑΣ») με την Επιτροπή Moneyval, διαφαίνεται ότι η λεπτομερής εξέταση των διαδικασιών που ακολουθούν οι τράπεζες θα μπορούσε να γίνει με συνεργασία της Επιτροπής Moneyval με ιδιώτες (φυσικά πρόσωπα), εμπειρογνώμονες από τον Ευρωπαϊκό δημόσιο τομέα.
Το πεδίο και η μεθοδολογία του προτεινόμενου ελέγχου είναι παντελώς εκτός των πλαισίων των αξιολογήσεων που διενεργούνται από διεθνείς οργανισμούς (π.χ. Moneyval, ΔΝΤ) και ουσιαστικά συνίσταται στη διεξαγωγή επιθεώρησης των τραπεζών όπως αυτή συνήθως γίνεται από εποπτικές αρχές του τραπεζικού τομέα. Συναφώς, σημειώνεται ότι ο Γενικός Εισαγγελέας έχει εγείρει συνταγματικά και νομικά προβλήματα σε σχέση με την προστασία προσωπικών δεδομένων και τραπεζικού απορρήτου από τη διενέργεια τέτοιου ελέγχου από ιδιωτικό οίκο. Η Τρόικα δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα επί των θέσεων του Γενικού Εισαγγελέα.
Επισημαίνεται ότι ο κυριότερος αντίκτυπος από τον πιο πάνω έλεγχο ενδεχομένως θα είναι, για προφανείς λόγους, η απόσυρση και μεταφορά καταθέσεων από μη κατοίκους εκτός Κύπρου με αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο η χρηματοοικονομική σταθερότητα σε χρόνο κατά τον οποίο δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί η έγκριση του πακέτου βοήθειας προς την Κύπρο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μια τέτοια εξέλιξη θα μεγεθύνει τα προβλήματα ρευστότητας και τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών και, κατά συνέπεια, την απαιτούμενη χρηματοοικονομική στήριξη.
Θέση της ΚΤΚ είναι όπως επιδιωχθεί η διεξαγωγή αξιολόγησης από την Επιτροπή Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία αξιολόγησε τέσσερις φορές την Κύπρο στο παρελθόν, στη βάση των διεθνών προτύπων και μεθοδολογίας στον τομέα αυτό. Στην αξιολόγηση να κληθούν να συμμετάσχουν και το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς και εμπειρογνώμονες από τις Κεντρικές Τράπεζες και τα Υπουργεία Οικονομικών χωρών μελών της Ευρωζώνης. Λαμβάνοντας υπόψη τα συνταγματικά, νομικά και άλλα προβλήματα και κινδύνους, θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια όπως αποκλειστεί από το πεδίο ελέγχου η εξέταση πελατειακών λογαριασμών και συναλλαγών.
6. Επείγουσα Παραχώρηση Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance) και ο ρόλος της ΕΚΤ
(α) Τι είναι η επείγουσα παραχώρηση ρευστότητας και σε ποιους παραχωρείται
Η επείγουσα παραχώρηση ρευστότητας (στα αγγλικά «Emergency Liquidity Assistance», εφεξής «το ELA») γενικά αποτελείται από υποστήριξη σε μορφή ρευστότητας που δίδουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες, κάτω από έκτακτες συνθήκες, σε πιστωτικά ιδρύματα τα οποία υφίστανται προσωρινά έλλειψη ρευστότητας αλλά κατά τα άλλα είναι φερέγγυα και τυγχάνουν εποπτείας.
Το ELA δεν αποτελεί μέρος της ενιαίας νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος αλλά θεωρείται αρμοδιότητα των εθνικών κεντρικών τραπεζών. Παρά ταύτα το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ («ΔΣ της ΕΚΤ») έχει το δικαίωμα να συζητεί και να αποφασίζει κατά πόσον μπορεί να παραχωρηθεί ELA από τις εμπλεκόμενες εθνικές κεντρικές τράπεζες, με βασικό κριτήριο ως προς την απόφαση, την πιθανή παρεμβολή του ELA στην αποτελεσματική εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Αν το ΔΣ της ΕΚΤ κρίνει ότι δεν υπάρχει παρεμβολή στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής, τότε διατυπώνει τη μη ένστασή του (non objection).
Το ELA δεν αποτελεί δικαίωμα των πιστωτικών ιδρυμάτων. Στην περίπτωση της ΚΤΚ το ELA παραχωρείται με βάση τις πρόνοιες των περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμων του 2002 έως 2007 και χωρίς οποιαδήποτε νομική ή ηθική υποχρέωση ή υποχρέωση δανειστή τελευταίας καταφυγής (lender of last resort) εκ μέρους της ΚΤΚ.
Το πεδίο και η μεθοδολογία του προτεινόμενου ελέγχου είναι παντελώς εκτός των πλαισίων των αξιολογήσεων που διενεργούνται από διεθνείς οργανισμούς (π.χ. Moneyval, ΔΝΤ) και ουσιαστικά συνίσταται στη διεξαγωγή επιθεώρησης των τραπεζών όπως αυτή συνήθως γίνεται από εποπτικές αρχές του τραπεζικού τομέα. Συναφώς, σημειώνεται ότι ο Γενικός Εισαγγελέας έχει εγείρει συνταγματικά και νομικά προβλήματα σε σχέση με την προστασία προσωπικών δεδομένων και τραπεζικού απορρήτου από τη διενέργεια τέτοιου ελέγχου από ιδιωτικό οίκο. Η Τρόικα δεν έχει τοποθετηθεί επίσημα επί των θέσεων του Γενικού Εισαγγελέα.
Επισημαίνεται ότι ο κυριότερος αντίκτυπος από τον πιο πάνω έλεγχο ενδεχομένως θα είναι, για προφανείς λόγους, η απόσυρση και μεταφορά καταθέσεων από μη κατοίκους εκτός Κύπρου με αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο η χρηματοοικονομική σταθερότητα σε χρόνο κατά τον οποίο δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί η έγκριση του πακέτου βοήθειας προς την Κύπρο για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Μια τέτοια εξέλιξη θα μεγεθύνει τα προβλήματα ρευστότητας και τις κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών και, κατά συνέπεια, την απαιτούμενη χρηματοοικονομική στήριξη.
Θέση της ΚΤΚ είναι όπως επιδιωχθεί η διεξαγωγή αξιολόγησης από την Επιτροπή Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία αξιολόγησε τέσσερις φορές την Κύπρο στο παρελθόν, στη βάση των διεθνών προτύπων και μεθοδολογίας στον τομέα αυτό. Στην αξιολόγηση να κληθούν να συμμετάσχουν και το ΔΝΤ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθώς και εμπειρογνώμονες από τις Κεντρικές Τράπεζες και τα Υπουργεία Οικονομικών χωρών μελών της Ευρωζώνης. Λαμβάνοντας υπόψη τα συνταγματικά, νομικά και άλλα προβλήματα και κινδύνους, θα πρέπει να καταβληθεί προσπάθεια όπως αποκλειστεί από το πεδίο ελέγχου η εξέταση πελατειακών λογαριασμών και συναλλαγών.
6. Επείγουσα Παραχώρηση Ρευστότητας (Emergency Liquidity Assistance) και ο ρόλος της ΕΚΤ
(α) Τι είναι η επείγουσα παραχώρηση ρευστότητας και σε ποιους παραχωρείται
Η επείγουσα παραχώρηση ρευστότητας (στα αγγλικά «Emergency Liquidity Assistance», εφεξής «το ELA») γενικά αποτελείται από υποστήριξη σε μορφή ρευστότητας που δίδουν οι εθνικές κεντρικές τράπεζες, κάτω από έκτακτες συνθήκες, σε πιστωτικά ιδρύματα τα οποία υφίστανται προσωρινά έλλειψη ρευστότητας αλλά κατά τα άλλα είναι φερέγγυα και τυγχάνουν εποπτείας.
Το ELA δεν αποτελεί μέρος της ενιαίας νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος αλλά θεωρείται αρμοδιότητα των εθνικών κεντρικών τραπεζών. Παρά ταύτα το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ («ΔΣ της ΕΚΤ») έχει το δικαίωμα να συζητεί και να αποφασίζει κατά πόσον μπορεί να παραχωρηθεί ELA από τις εμπλεκόμενες εθνικές κεντρικές τράπεζες, με βασικό κριτήριο ως προς την απόφαση, την πιθανή παρεμβολή του ELA στην αποτελεσματική εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος. Αν το ΔΣ της ΕΚΤ κρίνει ότι δεν υπάρχει παρεμβολή στην εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής, τότε διατυπώνει τη μη ένστασή του (non objection).
Το ELA δεν αποτελεί δικαίωμα των πιστωτικών ιδρυμάτων. Στην περίπτωση της ΚΤΚ το ELA παραχωρείται με βάση τις πρόνοιες των περί της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου Νόμων του 2002 έως 2007 και χωρίς οποιαδήποτε νομική ή ηθική υποχρέωση ή υποχρέωση δανειστή τελευταίας καταφυγής (lender of last resort) εκ μέρους της ΚΤΚ.
Υπογραμμίζεται ότι το ELA δεν μπορεί να συσχετιστεί με την επίλυση προβλημάτων φερεγγυότητας εφόσον σε τέτοια περίπτωση τυχόν παροχή ρευστότητας θα αποτελούσε παράβαση του Άρθρου 123 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και του Άρθρου 121 του Καταστατικού του Ευρωπαϊκού Συστήματος Κεντρικών Τραπεζών. Διευκρινίζεται ότι δεν αποτελεί καθήκον της ΚΤΚ να χρηματοδοτεί την κεφαλαιοποίηση των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η παροχή του ELA εξετάζεται μόνον αν τα οφέλη τέτοιας ενέργειας υπερκαλύπτουν το ενεχόμενο κόστος.
(β) Πολιτική ΚΤΚ για την παροχή ELA
Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΤΚ ενέκρινε το πλαίσιο παροχής ELA με βάση σημείωμα ημερομηνίας 19 Ιανουαρίου 2011.
Διευκρινίζεται ότι το πλαίσιο πολιτικής της ΚΤΚ προνοεί ότι η παραχώρηση τυχόν ELA στα ΣΠΙ γίνεται από τη Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα.
(γ) Κύριες πρόνοιες του πλαισίου παροχής ELA
Ως θέμα αρχής, το ELA μπορεί να παραχωρηθεί σε οποιοδήποτε εποπτευόμενο από την ΚΤΚ πιστωτικό ίδρυμα που λειτουργεί στην Κύπρο. Διευκρινίζεται ότι «εποπτευόμενα πιστωτικά ιδρύματα» σημαίνει τράπεζες εγκατεστημένες στην Κύπρο και οι οποίες έχουν αποκτήσει άδεια εκτέλεσης τραπεζικών εργασιών από την ΚΤΚ ή εκείνες τις τράπεζες για τις οποίες η ΚΤΚ έχει το βασικό ρόλο εποπτείας τους. Ανεξαρτήτως των πιο πάνω η ΚΤΚ μπορεί, κατά την κρίση της, να παρέχει ELA σε υποκαταστήματα τραπεζών που λειτουργούν στην Κύπρο αν ο όγκος των εργασιών τους διεξάγεται με κάτοικους Κύπρου και η ΚΤΚ είναι σε θέση να εκτιμήσει τη φερεγγυότητα και τη ρευστότητά τους.
Η παροχή ELA γίνεται μόνον κατόπιν εξασφάλισης ικανοποιητικού ενεχύρου και λαμβάνοντας υπόψη τους ενεχόμενους κινδύνους σε σχέση με τους οποίους επιβάλλονται επί της αξίας του ενεχύρου οι δέουσες περικοπές. Σημειώνεται ότι η ΚΤΚ μπορεί να παράσχει ELA σε φερέγγυο πιστωτικό ίδρυμα εάν, επίσης, εξασφαλίσει προηγουμένως κρατική εγγύηση.
Κατά κανόνα το ELA παρέχεται με επιτόκιο το οποίο είναι ψηλότερο από το αντίστοιχο επιτόκιο της αγοράς. Εν πάση περιπτώσει, το επιτόκιο αυτό δεν μπορεί να είναι χαμηλότερο από το επιτόκιο το οποίο το Ευρωσύστημα ορίζει για την παροχή οριακής διευκόλυνσης (marginal lending facility).
Επιπλέον, ως θέμα αρχής το ELA δυνατόν να παρέχεται σε τράπεζες που μπορεί να δημιουργήσουν συστημικό κίνδυνο για την οικονομία.
(δ) Παροχή ELA σε πιστωτικά ιδρύματα
Τα πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες) συνήθως εξασφαλίζουν τη χρηματοδότησή τους μέσω καταθέσεων που δέχονται από τους πελάτες τους, μέσω της διατραπεζικής αγοράς, μέσω της έκδοσης αξιογράφων ή μέσω χρηματοδότησης από το Ευρωσύστημα. Ταυτόχρονα οι τράπεζες αξιοποιούν τη χρηματοδότηση που λαμβάνουν, προβαίνοντας σε δάνεια προς τους πελάτες τους καθώς και σε άλλες επενδύσεις με βάση την επενδυτική τους πολιτική αλλά και μέσα στα πλαίσια τα οποία καθορίζουν οι αρμόδιες εποπτικές αρχές. Κατά συνέπεια, σε περίπτωση που οι τράπεζες αντιμετωπίζουν προσωρινά προβλήματα χρηματοδότησης και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι επενδύσεις τους μπορεί να είναι διαφορετικής χρονικής διάρκειας σε σχέση με τη χρηματοδότηση των επενδύσεών τους, πιθανόν να αναγκαστούν να καταφύγουν στην εθνική κεντρική τράπεζα για να ζητήσουν ELA.
(ε) Παραχώρηση ELA στη Λαϊκή Τράπεζα
Περί το τέλος Σεπτεμβρίου 2011, λόγω προβλημάτων που συσσωρεύτηκαν η Λαϊκή Τράπεζα αναγκάστηκε να καταφύγει για πρώτη φορά στην ΚΤΚ για ELA ύψους €300 εκ.. Κατά το κλείσιμο του 2011 το ELA προς τη Λαϊκή Τράπεζα ανερχόταν σε €3.500 εκ.. Λόγω της οικονομικής και πολιτικής αβεβαιότητας που επικρατούσε κατά την περίοδο εκείνη στην Ελλάδα, και ειδικότερα προ των εκλογών του Μαΐου 2012, υπήρξε σημαντική απώλεια καταθέσεων από όλες τις τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης και της Λαϊκής Τράπεζας, με συνέπεια τα ποσά του ELA να αυξάνονταν συνεχώς.
Επιπλέον, στις αρχές του Ιουλίου 2012 το ΔΣ της ΕΚΤ αφού έλαβε υπ’ όψιν το γεγονός ότι δεν επιτεύχθηκε η ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής Τράπεζας από ιδιώτες επενδυτές, αποφάσισε να αναστείλει τη συμμετοχή της τράπεζας στις πιστοδοτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος. Ως συνέπεια της αναστολής της συμμετοχής της Λαϊκής Τράπεζας το ποσό του ELA αυξήθηκε και η πορεία εξέλιξής του φαίνεται στον κατωτέρω Πίνακα και διάγραμμα.
Το ΔΣ της ΕΚΤ σε συνεδρία του κατά τις αρχές Νοεμβρίου 2012, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν υπήρχαν ουσιαστικές εξελίξεις για την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ της Τρόικας και της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας η οποία θα οδηγούσε και στην έναρξη της ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής Τράπεζας, καθόρισε ως τελευταία διορία για την παροχή του ELA τις 24 Ιανουαρίου 2013. Επισημαίνεται ότι η απόφαση του ΔΣ της ΕΚΤ βασίζεται στη θέση ότι το Ευρωσύστημα αναλαμβάνει ουσιαστικά το ρόλο τον οποίο όφειλε να διαδραματίσει η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ό,τι αφορά την ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας.
Στη συνέχεια, με την υπογραφή του προκαταρκτικού ΜΣ και παρεμβάσεων του Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, το ΔΣ της ΕΚΤ σε συνεδρία κατά το τέλος Ιανουαρίου 2013 έκρινε ορθό, λαμβάνοντας υπ’ όψιν και τις επερχόμενες Προεδρικές εκλογές, να επεκτείνει τη διορία αναστολής της Λαϊκής Τράπεζας στο ELA μέχρι τις 21 Μαρτίου 2013. Κατά τη λήψη της απόφασής του το ΔΣ της ΕΚΤ υπέδειξε ότι η εν λόγω απόφαση λαμβάνεται σύμφωνα με τους Όρους Αναφοράς (Terms of Reference) του Eurogroup να παροτρυνθεί η νέα Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να ολοκληρώσει τη συμφωνία για το πρόγραμμα στήριξης σύντομα μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου. Το ΔΣ της ΕΚΤ καθόρισε ότι το μέγιστο ποσό ELA που μπορεί να παραχωρηθεί προς τη Λαϊκή Τράπεζα μέχρι την εν λόγω ημερομηνία του Μαρτίου είναι €10 δισ.
Παράλληλα το ΔΣ της ΕΚΤ άρχισε να αμφισβητεί την αξιολόγηση της αξίας των εξασφαλίσεων (collateral) που αποκτά η ΚΤΚ από τη Λαϊκή Τράπεζα για την παροχή ELA. Οι λόγοι για τους οποίους η ΕΚΤ και ειδικότερα το ΔΣ της ΕΚΤ άρχισαν να αμφισβητούν την αξιολόγηση των εξασφαλίσεων ήταν ουσιαστικά η πίεση την οποία ήθελαν να εξασκήσουν στην Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας για την εξεύρεση τρόπων ταχείας ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής Τράπεζας. Επιπλέον δημιουργείτο πίεση στην πλευρά μας από το γεγονός ότι το περιθώριο των επιπρόσθετων εξασφαλίσεων που κατείχε η ΚΤΚ ήταν πολύ περιορισμένο, και στην ουσία ανύπαρκτο. Εξάλλου αυτός ήταν και ένας από τους λόγους για τους οποίους η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε σε δύο περιπτώσεις την παροχή εγγυήσεων ύψους €1 δισ. σε χρεόγραφα τα οποία εξέδωσε η Λαϊκή Τράπεζα και τα οποία εδόθησαν στην ΚΤΚ ως ενέχυρο. Σημειώνεται ότι η ΚΤΚ πιέζει τη Λαϊκή Τράπεζα να εκχωρήσει ως ενέχυρο και τα τελευταία στοιχεία ενεργητικού τα οποία διαθέτει, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα ότι αν συνεχιστούν οι εκροές καταθέσεων με ρυθμό παρόμοιο με αυτόν των τελευταίων ημερών, τότε η εξάντληση του επιπλέον περιθωρίου θα είναι τετελεσμένο γεγονός και θέμα ολίγων ημερών.
Υπογραμμίζεται ότι προεξάρχοντα ρόλο κατά τις συζητήσεις και για τις αποφάσεις του ΔΣ της ΕΚΤ διαδραματίζει ο Πρόεδρος της Bundesbank ο οποίος συνεπικουρείται από τους ομολόγους του άλλων χωρών του πυρήνα της Ευρωζώνης.
(στ) Παραχώρηση ELA στην Τράπεζα Κύπρου
Το ΔΣ της ΕΚΤ με απόφασή του στις αρχές Νοεμβρίου 2012 αποφάσισε την αναστολή της Τράπεζας Κύπρου από τη συμμετοχή της στις πιστοδοτικές πράξεις του Ευρωσυστήματος για λόγους που αφορούσαν, ουσιαστικά, την κεφαλαιακή της ανεπάρκεια. Ως εκ τούτου, αναγκάστηκε να προσφύγει σε ELA ύψους €2 δισ. ώστε να δυνηθεί να αποπληρώσει τις οφειλές της προς το Ευρωσύστημα. Ολόκληρο το ποσό του ELA εξοφλήθηκε, τελικά, στο τέλος του Νοεμβρίου 2012.
Λόγω των σημαντικών εκροών καταθέσεων που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια του Φεβρουαρίου 2013, η Τράπεζα Κύπρου αναγκάστηκε για δεύτερη φορά να ζητήσει ELA. Oι εκροές αποδόθηκαν κυρίως στη μη οριστικοποίηση του ΜΣ και στις φήμες για τον έλεγχο της εφαρμογής της νομοθεσίας και των κανόνων πρόληψης του ξεπλύματος παράνομου χρήματος. Συνέβαλαν, επίσης, και διάφορες δηλώσεις και δημοσιεύματα (π.χ. των Financial Times) για εφαρμογή περικοπών πάνω στις καταθέσεις. Ως εκ τούτου, η Τράπεζα Κύπρου κατέφυγε σε ELA ύψους €1 δισ. Ωστόσο η εν λόγω τράπεζα φαίνεται να είναι σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σχέση με τη Λαϊκή Τράπεζα.
7. Άμεσες ενέργειες, όπως τις αναμένει η ΕΚΤ
Από τις συζητήσεις που γίνονται στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ προκύπτει ότι η ΕΚΤ αναμένει από τις Κυπριακές αρχές τα πιο κάτω:
(α) Υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής για διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας της χώρας.
(β) Πολιτική δέσμευση για την υπογραφή του ΜΣ, το συντομότερο δυνατό, καθώς και για την εφαρμογή των προνοιών του ως θέμα ύψιστης προτεραιότητας.
(γ) Άμεση αξιολόγηση του τραπεζικού τομέα, ούτως ώστε να διαλυθούν οι οποιεσδήποτε αμφιβολίες και άδικοι ισχυρισμοί για εμπλοκή του τραπεζικού συστήματος σε ξέπλυμα παράνομου χρήματος.
- Source : http://www.sigmalive.com
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου